توافق ۹ اکتبر برای اتصال شبکه برق عراق به شبکه اداره ارتباطات برق شورای همکاری خلیج فارس (GCCIA) گامی مهم به سوی ادغام بیشتر انرژی در منطقه است. این شبکه که در ابتدا برای اتصال شبکه‌های برق شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس – بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی و امارات – تأسیس شد، به تدریج دامنه فعالیت‌های خود را گسترش داده است. با پیوستن عراق به این شبکه، اهمیت فزاینده همکاری‌های انرژی بین مرزی برای پاسخ به نیازهای رو به رشد برق در خلیج فارس مشخص‌تر می‌شود. روابط انرژی عراق با ایران نیز نشان می‌دهد که منطقه می‌تواند در آستانه یک پروژه بسیار گسترده‌تر قرار گیرد: شبکه‌ای گسترده برای همه کشورهای خلیج فارس.
در سال‌های اخیر، تقاضای انرژی در خلیج فارس به دلیل رشد سریع جمعیت، صنعتی‌سازی و اتکای شدید منطقه به فرآیندهای انرژی‌بر مانند نمک‌زدایی از آب، به شدت افزایش یافته است. بین سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۲۳، جمعیت خلیج فارس از ۱۵۳ میلیون به ۱۹۴ میلیون نفر افزایش یافت و پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تا سال ۲۰۵۰ این رقم به بیش از ۳۰۰ میلیون نفر خواهد رسید. این رشد جمعیت فشار زیادی بر سیستم‌های تولید برق وارد کرده است، که همچنان تحت سلطه سوخت‌های فسیلی قرار دارد. در سال ۲۰۲۲، مصرف برق حدود ۱۵٪ از کل انرژی مصرفی منطقه را به خود اختصاص داده بود و مصرف برق سرانه از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۲ به میزان ۷۴٪ افزایش یافته است.
علاوه بر این، بیشتر مناطق خلیج فارس در ماه‌های تابستان دمای بسیار بالایی را تجربه می‌کنند که گاه به ۵۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. در نتیجه، استفاده از سیستم‌های سرمایش فضا به یک ضرورت تبدیل شده و مصرف برق را بیشتر کرده است. کمبود آب شیرین در منطقه نیز باعث وابستگی زیاد به نمک‌زدایی شده است، فرآیندی که به شدت انرژی‌بر است. فناوری نمک‌زدایی اسمز معکوس، که یکی از فناوری‌های رایج نمک‌زدایی است، به برق زیادی برای تولید انبوه وابسته است. علاوه بر این، دولت‌های خلیج فارس به طور سنتی برق را یارانه می‌دهند که این موضوع باعث شده است تا مصرف‌کنندگان برق را ارزانتر دریافت کنند و به این ترتیب الگوهای مصرفی ناکارآمدی را ترویج کرده است.
در سال ۲۰۲۳، ظرفیت تولید برق نصب شده در خلیج فارس به ۲۷۲ گیگاوات رسید که ۷۰.۴ درصد از برق تولیدی از گاز طبیعی، ۲۵ درصد از محصولات نفتی، ۲.۲ درصد از انرژی هسته‌ای، ۲.۲ درصد از منابع تجدیدپذیر (آب، خورشید و باد) و ۰.۲ درصد از زغال‌سنگ تأمین می‌شد. بخش‌های مسکونی و تجاری بزرگترین مصرف‌کنندگان برق در خلیج فارس هستند که به ترتیب ۴۰ درصد و ۳۰ درصد از مصرف را به خود اختصاص داده‌اند. در مقابل، بخش‌های صنعتی و کشاورزی ۲۲ درصد و ۶ درصد از مصرف برق را تشکیل می‌دهند.
تجارت برق بین مرزی نیز برای پاسخگویی به تقاضای رو به رشد به یکی از ویژگی‌های مهم در چشم‌انداز انرژی خلیج فارس تبدیل شده است. بین سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۲۲، تجارت برق تجمعی در منطقه به ۱۲۶.۵ تراوات‌ساعت (TWh) رسید. عراق به ویژه با کمبود مزمن برق مواجه بوده است. با وجود ظرفیت تولید نصب شده حدود ۲۹.۴ گیگاوات، ناکارآمدی‌ها و کمبود نگهداری، ظرفیت واقعی در دسترس عراق را به ۱۵.۷ گیگاوات کاهش داده است. در سال ۲۰۲۲، تقاضای برق در اوج خود به ۳۰.۵ گیگاوات رسید که تقریباً دو برابر ظرفیت موجود است و به قطعی‌های مکرر برق منجر شده است.
وابستگی عراق به انرژی ایران با تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران پیچیده شده است. از زمان خروج ایالات متحده از توافق‌نامه جامع اقدام مشترک (برجام) در سال ۲۰۱۸، عراق برای ادامه واردات برق و گاز از ایران معافیت‌هایی دریافت کرده است. با این حال، پرداخت‌های معوقه و بدهی‌های رو به افزایش، چالش‌های قابل توجهی ایجاد کرده است.
چشم‌انداز ایجاد یک شبکه انرژی گسترده در خلیج فارس که شامل ایران، عراق و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس باشد، فرصت‌های زیادی را برای بهبود امنیت انرژی و همکاری‌های منطقه‌ای ایجاد می‌کند.
