این هفته، در حالی که وزرای دارایی و رؤسای بانک‌های مرکزی بیش از ۱۹۰ کشور در واشنگتن دی‌سی برای نشست سالانه صندوق بین‌المللی پول (IMF) و بانک جهانی گرد هم می‌آیند، یک رویداد اقتصادی مهم دیگر در سمت مقابل جهان در جریان است. رهبران گروه بریکس در شهر کازان روسیه برای اجلاس سالانه خود دیدار می‌کنند. حضور رئیس‌جمهور جدید ایران، مسعود پزشکیان، در این نشست نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چرا که این اولین حضور او پس از پیوستن رسمی ایران به بریکس در سال جاری است.
در حالی که تحلیل‌ها عمدتاً بر اهداف ژئوپلیتیکی ایران در منطقه متمرکز است، کمتر به مشکلات شدید اقتصادی این کشور پرداخته می‌شود. این چالش‌ها به‌عنوان اولویت اصلی ایران در نشست بریکس مورد توجه قرار خواهند گرفت.
چالش‌های اقتصادی ایران در بریکس
اقتصاد ایران با عملکرد ضعیفی مواجه است و در میان اعضای بریکس، یکی از ضعیف‌ترین اقتصادها را داراست. بر اساس آمار، نرخ رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) ایران در سال 2023 به شدت کاهش یافته و انتظار می‌رود این نرخ همچنان در حدود 2 درصد باقی بماند. همچنین نرخ تورم در این کشور حدود 34 درصد است. بر اساس گزارش‌های محلی، قیمت نان در ایران در سال گذشته ۲۰۰ درصد افزایش داشته و سایر نیازهای اساسی نظیر آب و مسکن نیز با افزایش شدید قیمت مواجه بوده‌اند.
تأثیر تحریم‌ها و بحران انرژی
تحریم‌ها یکی از عوامل کلیدی در مشکلات اقتصادی ایران محسوب می‌شوند. از زمان اعمال تحریم‌های اقتصادی آمریکا، رشد اقتصادی ایران همچنان کمتر از اوج خود در سال ۲۰۱۱ باقی مانده است. پیش‌بینی‌های IMF نیز نشان می‌دهد که رشد اقتصادی ایران تا سال ۲۰۲۹ همچنان از آن اوج کمتر خواهد بود.
با این حال، تنها تحریم‌ها دلیل مشکلات اقتصادی ایران نیستند. نیروگاه‌های گاز و انرژی ایران به شدت فرسوده و قدیمی شده‌اند و با تنها 70 درصد ظرفیت خود کار می‌کنند. ناتوانی ایران در به‌روزرسانی این زیرساخت‌ها ناشی از خروج شرکت‌های غربی از این کشور در دهه گذشته است. این بحران انرژی همچنین بر صادرات ایران، به‌ویژه تولید فولاد که یکی از بزرگترین صادرات غیرنفتی ایران است، تأثیر گذاشته است.
تلاش ایران در بریکس برای رفع چالش‌های اقتصادی
انتظار می‌رود که ایران از نشست بریکس به‌عنوان فرصتی برای جلب همکاری‌های تجاری و مالی جدید با متحدان خود استفاده کند. مسعود پزشکیان تلاش خواهد کرد تا سرمایه‌گذاری‌های داخلی را جذب کرده و انتقال فناوری‌هایی که می‌تواند بحران انرژی ایران را حل کند، افزایش دهد.
در حالی که بحران‌های بین‌المللی همچنان در صدر اخبار قرار دارد، بحران‌های اقتصادی و انرژی ایران نیز تهدیدی جدی برای ثبات بلندمدت رژیم این کشور محسوب می‌شوند.