یک کارشناس اقتصادی با اشاره به چالشهای ساختاری تجارت خارجی ایران اعلام کرد که وابستگی شدید به درهم امارات به یکی از مهمترین گرههای نظام مبادلات مالی کشور تبدیل شده است. به گفته او، حتی در معاملات ایران با چین، هند و روسیه نیز تسویه مالی همچنان از مسیر امارات انجام میشود؛ موضوعی که علاوه بر افزایش هزینههای انتقال پول، کشور را در معرض محدودیتهای ناشی از فشارهای مالی آمریکا قرار میدهد. اختلال اخیر در تبادلات بانکی امارات نیز نشان داد که اتکا به یک مسیر واسط کوچک میتواند تجارت کلان ایران را به خطر بیندازد.
این کارشناس با اشاره به راهاندازی سامانه جدید تسویه بینالمللی یوآن دیجیتال توسط بانک مرکزی چین گفت که این سیستم با امکان تسویه در کمتر از ده ثانیه و کارمزدی بسیار کم، فرصت ارزشمندی برای کشورهایی مانند ایران فراهم میکند تا مبادلات خود را از سلطه دلار و ارزهای واسط خارج کنند. بهکارگیری این سامانه میتواند وابستگی ایران به درهم را کاهش داده و اثرگذاری تحریمهای بانکی غرب را به حداقل برساند.
او همچنین تأکید کرد که نقشه واردات ایران نیازمند بازآرایی جدی است؛ بهویژه کاهش سهم واردات از امارات و جایگزینی مسیرهای مستقیم از چین و سایر کشورها یا استفاده از بنادر همسو مانند گوادر در پاکستان و فاو در عراق. این تغییر علاوه بر کاهش هزینههای تجارت، ریسکهای ناشی از مسدود شدن مسیر ورود کالا توسط یک کشور ثالث را نیز از میان میبرد و ثبات بیشتری در جریان واردات ایجاد میکند.
به باور این کارشناس، اصلاح راهبردی تجارت خارجی زمانی کامل میشود که واردات و صادرات بهصورت مستقیم با شرکای تجاری هماهنگ شوند و نقش واسطههای ارزی حذف شود. ترکیب این سیاست با پیمانهای پولی دوجانبه و تجارت پایاپای، زیرساختی مقاوم در برابر تحریمها فراهم میکند. استفاده از پیامرسان مالی چین و یوآن دیجیتال نیز مسیر تازهای برای تسویه مستقیم با کشورهای عضو بریکس و شانگهای ایجاد کرده و میتواند تجارت ایران را از وضع کنونی که آسیبپذیر و پیشبینیپذیر است، به مدلی مستقل، پایدار و بازدارنده تبدیل کند.