شب یلدا، بهعنوان بلندترین شب سال، فقط یک آیین ایرانی نیست؛ مفهومی جهانی است که ریشه در طبیعت، گردش خورشید و نیاز انسان به نور، امید و آغاز دوباره دارد. اگرچه ما این شب را با نام «یلدا» و آیینهایی مثل دورهمی خانوادگی، انار، هندوانه و فال حافظ میشناسیم، اما همین شب در نقاط مختلف جهان با نامها و رسوم متفاوتی جشن گرفته میشود؛ از انقلاب زمستانی در اروپا و آمریکای شمالی گرفته تا آیینهای کهن در آناتولی، قفقاز و سرزمینهای اسلاوی.
تجربه شب یلدا در یک کشور خارجی، فرصتی است برای دیدن این شب از زاویهای تازه؛ جایی که همان فلسفه مشترکِ عبور از تاریکی و استقبال از روشنایی، با فرهنگ، موسیقی، نور و آیینهای متفاوت روایت میشود. شاید بد نباشد هر کدام از ما، دستکم یکبار در زندگی، بلندترین شب سال را بیرون از مرزها بگذرانیم و ببینیم یلدا چگونه در شهری دیگر، با نامی دیگر، اما با همان پیام امید و تولد دوباره، زنده نگه داشته میشود.
شب یلدای ترکیه؛ از مقاصد عالی برای تجربه یلدای خارج از کشور
اگر قصد دارید شب یلدا را در سفری خارجی تجربه کنید اما همچنان در فضایی نزدیک به فرهنگ ایرانی بمانید، ترکیه یکی از بهترین انتخابهاست. جالب است بدانید که مفهوم طولانیترین شب سال در ترکیه کاملاً بیگانه نیست و با آیینها و باورهایی کهن، بهویژه حول انار، جشن گرفته میشود.
در فرهنگ عامه ترکیه، این شب با نام «شب انار» شناخته میشود. ریشه این آیین به سنتهای قدیمی آناتولی و حتی باورهای اساطیری یونان باستان بازمیگردد؛ جایی که انقلاب زمستانی بهعنوان نقطه تولد دوباره نور و آغاز چرخهای تازه از زندگی شناخته میشد.
یکی از جالبترین رسوم شب انار در ترکیه این است که افراد در آستانه درِ خانه میایستند و اناری را به زمین میشکنند.
باور عمومی بر این است که:
- هرچه دانههای انار بیشتر و درشتتر باشند
- و هرچه دورتر روی زمین پراکنده شوند
فراوانی، برکت و رونق بیشتری در سال پیشرو نصیب آن خانه خواهد شد.
این آیین هنوز هم در بسیاری از خانوادههای سنتی ترکیه، بهویژه در مناطق آناتولی، اجرا میشود و حالوهوایی شبیه به فلسفه شب یلدای ایرانی دارد؛ یعنی امید به عبور از تاریکی و رسیدن به روشنایی.
انار در اساطیر یونانی نیز نمادی بسیار مهم بوده است؛ میوهای که هزاران سال بهعنوان نشانهای از باروری، شکوفایی، عشق و تجدید حیات شناخته میشده. حتی باوری جالب وجود دارد که اگر لکهای از آب انار روی لباس فردی بنشیند، آن شخص در آن سال خوششانس خواهد بود.
کجاهای ترکیه را در حوالی شب یلدا ببینیم؟
اگر شب یلدا را در ترکیه سپری میکنید، این شهرها و مکانها حالوهوای زمستانی و آیینی جذابی دارند:
استانبول
استانبول در اواخر دسامبر، شهری است با چراغانیهای زمستانی، کافههای گرم و خیابانهایی پر از زندگی. قدمزدن در خیابان استقلال، نشستن در کافههای قدیمی منطقه گالاتا یا تماشای تنگه بسفر در شب، تجربهای آرام و رمانتیک برای شب یلدا میسازد.
کاپادوکیه
اگر به دنبال تجربهای متفاوت هستید، کاپادوکیه در زمستان حالوهوایی جادویی دارد. صخرهها، شهرهای زیرزمینی و بالنسواری (در صورت مساعد بودن هوا)، شب یلدایی خاص و بهیادماندنی رقم میزند؛ شبی آرام، سرد و متفاوت.
ازمیر
ازمیر با آبوهوای معتدلتر نسبت به سایر شهرها، انتخابی مناسب برای کسانی است که زمستان سخت را دوست ندارند. قدمزدن در ساحل و نشستن در رستورانهای محلی، شب یلدایی ساده اما دلنشین میسازد.
آنتالیا
اگر میخواهید یلدا را بدون سرمای شدید تجربه کنید، آنتالیا انتخاب خوبی است. هتلهای لوکس، برنامههای شبانه و فضای آرام ساحلی، این شهر را به مقصدی محبوب برای سفر زمستانی تبدیل کرده است.
جشن طولانیترین شب سال در روسیه | Russia
در روسیه، شب یلدا بهصورت دقیق مثل ایران جشن نمیگیرد، اما انقلاب زمستانی (Winter Solstice) و فصل زمستان خود جایگاهی ویژه دارد. بر اساس فرهنگهای اسلاوی باستان، این زمان زمانی برای گردهماییهای خانوادگی، جشنهای نور و روشنایی و داستانگویی بوده است، هرچند امروزه بیشتر این مراسمها با کریسمس و سال نو میلادی ادغام شدهاند.
یکی از نمادهای زمستانی در فرهنگ روسیه، شخصیتی به نام دِد مَرز (Ded Moroz) یا «پدربزرگ سرما» است؛ شخصیت شبهای که در زمستان هدیه میآورد و در کنار سنیگوروچکا (Snegurochka) یعنی «دختر برفی»، نمادی از فصل زمستان و شادیهایش است.
کجا برویم در روسیه؟
- مسکو و میدان سرخ: با چراغانیها، بازارهای کریسمسی و فضای زمستانی؛ مخصوص خانوادهها و عاشقان نورپردازیهای تاریخی.
- شهر ولِیکی اوستیُیوگ (Veliky Ustyug): زادگاه افسانهای Ded Moroz؛ شهری سرد با روستاهای زمستانی، کلبههای سنتی و تجربههای اقامتی خاص.
- سن پترزبورگ: با معماری کلاسیک، موزیک، تئاتر و فضای فرهنگی زمستانی، برای علاقهمندان به هنر و تاریخ انتخابی عالی است.
حتی اگر جشن خاصی مانند «شب یلدا» ندارند، مردم زمستان را با بازارها، مراسم نور و برنامههای هنری و موسیقی جشن میگیرند و گردشگران میتوانند تجربهای منحصربهفرد از سردترین و روشنترین جشنهای زمستان در روسیه داشته باشند.
شب یلدا فقط جشنِ بلندترین شب سال نیست؛ فرصتی است برای تصمیمهای هوشمندانهتر. مانیرو به مناسبت شب یلدا، از ۲۸ تا ۳۰ آذرماه، ۹۵٪ تخفیف در کارمزد تمام خدمات خود در نظر گرفته است. گاهی یک انتخاب بهموقع، از صدها هزینهی اضافه در آینده جلوگیری میکند.
خدمات:
خرید لیر _ حواله لیر به ترکیه _ خرید روبل _ حواله روبل به روسیه _ خرید دینار _ خرید درهم _ پرداخت بین المللی _ نقد کردن درآمد ارزی _ تسهیلات خرید اعتباری کالا _ توریست کارت
ونکوور، کانادا | Vancouver Winter Solstice Lantern Festival
ونکوور یکی از مقاصد جذاب برای جشن انقلاب زمستانی در آمریکای شمالی است. در این شهر هر سال جشن فانوس انقلاب زمستانی (Winter Solstice Lantern Festival) برگزار میشود؛ رویدادی که انواع کارگاه ساخت فانوس، راهپیمایی با چراغهای دستی، اجراهای آتشبازی و یک «هزارتوی نور» را در دل شب به نمایش میگذارد.
این جشن نهفقط محلیها، بلکه گردشگران را هم دعوت میکند تا در فانوسسازی و گردهماییهای فانوسی شرکت کنند و حس یک شب طولانی را با نورهای هنری تجربه کنند.
جاهای دیدنی ونکوور در یلدا
- پارک استنلی (Stanley Park): قدمزدن در مسیرهای جنگلی زیر نور فانوسها.
- گروه فانوسسازی شهری: برای تجربه ساخت فانوس دستی و شرکت در رژه روشنایی.
- مرکز شهر ونکوور و ساحل انگلیش بی (English Bay): برای مشاهده غروب و نور پردازیهای زمستانی.
ونکوور زمستان را نهبهصورت آیین قدیمی، بلکه با هنر، نورپردازی و تجربههای اجتماعی مدرن جشن میگیرد.
تورنتو، کانادا | Winter Solstice و جشنهای شهری
در تورنتو نیز مانند اکثر شهرهای کانادا، انقلاب زمستانی با نمایش چراغها، بازارهای شبانه، رویدادهای موسیقی و نمایشهای خیابانی همراه است (که نیاز به برنامههای فصلی از طرف شهرداری دارد).
جاهای دیدنی تورنتو
- نواحی مرکز شهر و بازارهای تعطیلات: محیطهای خرید و جشن با چراغانی خاص.
- Nuit Blanche / Solstice Events: نمایشهای نور و هنر که بعضاً در فضاهای عمومی برگزار میشود.
- برج CN و اسکله تورنتو: برای تماشای طولانیترین شب با منظره دریاچه و چراغهای شهری.
تورنتو بهصورت سنتی جشن خاصی ندارد، اما جو زمستانی، بازارها و فستیوالهای نور باعث میشود شب یلدا در تورنتو هم تجربهای خاص و متفاوت باشد.
لندن، انگلستان | Stonehenge و آیین باستانی
بریتانیا یکی از معروفترین مکانهای جشن انقلاب زمستانی را دارد: استونهنج (Stonehenge). هر سال هزاران نفر از گردشگران و اهل سنتهای باستانی در صبح روز پس از انقلاب زمستانی برای دیدن طلوع خورشید بر فراز سنگهای باستانی گرد هم میآیند.
این مراسم نهفقط یک جشن نجومی است، بلکه یک تجربه فرهنگی سرشار از تاریخ و معنویت است که میتواند به سفر یلدایی شما عمق و خلسه خاصی ببخشد.
جاذبههای لندن در دوران انقلاب زمستانی
- استونهنج (حدود ۲ ساعت از لندن): برای مشاهده طلوع خورشید پس از بلندترین شب سال.
- خیابان آکسفورد و غرب لندن: چراغانیها، بازارهای کریسمسی، فروشگاههای شیک.
- موزهها و گالریهای فرهنگی: برای تجربه هنر و تاریخ در زمستان.
این تجربه هرچند ایلنی ایرانی ندارد، اما برای مسافرانی که به دنبال لحظههای طبیعتگرایانه و معنوی هستند، بسیار چشمگیر است.
آذربایجان | شب یلدا در همسایگی ایران
آذربایجان، بهدلیل نزدیکی فرهنگی و تاریخی با ایران، شب یلدا یا “Yaldā” را نیز جشن میگیرد و این جشن یکی از مناسبتهای قدیمی این کشور هم به شمار میآید.
در آذربایجان، مردم معمولاً:
- با خانواده جمع میشوند
- انار، هندوانه و آجیل مصرف میکنند
- تا صبح داستان میگویند، شعر میخوانند و حافظخوانی میکنند
این جشن نزدیکی زیادی به رسم ایرانی دارد، اما با طعم و آواها و لهجههای آذربایجان.
جاهای دیدنی برای تجربه یلدا در آذربایجان
- باکو – شهر قدیم (Icherisheher): فضایی تاریخی و نورپردازی شبانه در کنار دریای خزر.
- بلندیهای شیروان: چشماندازهای زمستانی زیبا برای قدمزدن در شب یلدا.
- پارکها و بازارهای باکو: با چراغانیهای فصل و خوراکیهای محلی.
جمعبندی: سفرهایی خاص در طولانیترین شب سال
| مقصد | نوع تجربه شب یلدا / انقلاب زمستانی | بهترین جاذبهها |
|---|---|---|
| ترکیه | آیین سنتی «شب انار» و مراسم خانوادگی | استانبول، کاپادوکیه، ازمیر |
| روسیه | جشنهای زمستانی، Ded Moroz و بازارهای کریسمسی | مسکو، ولِیکی اوستیُیوگ، سن پترزبورگ |
| ونکوور | جشن فانوس انقلاب زمستانی و رژه نور | پارک استنلی، جشن فانوسها |
| تورنتو | بازارهای زمستانی و نمایشهای نور | مرکز شهر، برج CN |
| لندن/انگلستان | طلوع خورشید در استونهنج | استونهنج، بازارهای زمستانی |
| آذربایجان | جشن یلدا نزدیک به سنت ایرانی | باکو، پارکها، شهر قدیم |
بیشتر بخوانید:
جشنها، فستیوالها و مناسبتهای جذاب روسیه