با آغاز ایام فاطمیه از ۱۰ آبان ۱۴۰۴، بازار ارز کشور به‌ویژه در بخش مربوط به دینار عراق شاهد رشد ملایمی بوده است. طبق گزارش منتشرشده از سوی مرکز اعلام نرخ طلا و ارز ایران، قیمت دینار در روزهای ابتدایی این دهه حدود یک درصد افزایش یافته است. این تغییر اگرچه محسوس است، اما در مقایسه با دوره‌هایی مانند ماه محرم و ایام اربعین حسینی که افزایش نرخ گاه تا بیش از سه درصد نیز گزارش شده بود، شدت کمتری دارد.
افزایش نرخ ارز در ایام مذهبی، پدیده‌ای تکرارشونده در سال‌های اخیر است. در چنین بازه‌هایی، رشد سفرهای زیارتی به عراق و افزایش تقاضا برای ارز دینار از سوی زائران ایرانی، موجب افزایش کوتاه‌مدت قیمت در بازار می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در ایام فاطمیه نیز این الگو تکرار شده و از نیمه‌ی اول آبان ماه هم‌زمان با آغاز ثبت‌نام کاروان‌های زیارتی و خرید ارز، بازار دینار روندی صعودی اما کنترل‌شده را تجربه کرده است.
کارشناسان اقتصادی، دلیل اصلی این افزایش را «افزایش تقاضای فصلی» و «فشار موقتی بر عرضه اسکناس دینار در بازار داخلی» عنوان می‌کنند. در حالی که بخش قابل توجهی از مبادلات ارزی میان ایران و عراق از طریق کانال‌های بانکی و تجاری انجام می‌شود، تقاضای خرد از سوی زائران مذهبی معمولاً در بازار آزاد یا از طریق صرافی‌ها صورت می‌گیرد. همین امر، به‌ویژه در مقاطع کوتاه‌مدت، باعث بروز نوسانات مقطعی در نرخ تبدیل می‌شود.
بر اساس داده‌های موجود، رشد یک‌درصدی نرخ دینار در ایام فاطمیه نسبت به بازه‌های مشابه سال گذشته از شدت کمتری برخوردار بوده است. علت این موضوع را می‌توان در «توزیع تدریجی تقاضا» و «مدیریت عرضه ارز در بازار» جست‌وجو کرد. برخلاف ایام اربعین که حجم سفرها در بازه‌ای بسیار کوتاه متمرکز می‌شود، در ایام فاطمیه حضور زائران در عراق به‌صورت تدریجی و در دو بازه‌ی زمانی دهه اول و دوم انجام می‌گیرد؛ به همین دلیل، فشار کمتری بر نرخ وارد شده است.
با این حال، تحلیل روند بازار نشان می‌دهد که احتمال تداوم رشد جزئی نرخ دینار تا اوایل آذرماه (حدود ۴ تا ۵ آذر) وجود دارد. در این تاریخ، هم‌زمان با پایان اوج سفرهای زیارتی، پیش‌بینی می‌شود بازار مجدداً به تعادل نسبی بازگردد. چنین نوسان‌هایی معمولاً کوتاه‌مدت بوده و با کاهش تقاضای زائران و بازگشت جریان نقدی، تعدیل می‌شوند.
از منظر ساختاری، افزایش قیمت دینار در ایام مذهبی، بیش از آنکه تحت تأثیر شاخص‌های اقتصادی کلان باشد، تابعی از رفتار مصرفی مردم و الگوهای فصلی سفر است. در واقع، این تحولات بازتابی از پویایی اجتماعی و مذهبی جامعه ایران محسوب می‌شود که در زمان‌های خاص، بازار ارز را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
سامانه مانیرو به عنوان یکی از پلتفرم‌های ارائه‌دهنده خدمات ارزی و پرداخت بین‌المللی، روندهای ارزی این‌چنینی را به‌طور منظم رصد و تحلیل می‌کند. هدف از این پایش، کمک به کاربران برای تصمیم‌گیری آگاهانه در زمان خرید یا انتقال وجه به کشورهایی مانند عراق است.
در نهایت، افزایش اخیر نرخ دینار در ایام فاطمیه، اگرچه به‌صورت مقطعی رخ داده است، اما نشانه‌ای از ثبات نسبی بازار و کنترل عرضه در شرایط افزایش تقاضا محسوب می‌شود. استمرار سیاست‌های نظارتی و هماهنگی میان نهادهای ارزی می‌تواند از بروز نوسانات شدیدتر در مناسبت‌های مذهبی آینده جلوگیری کند و مسیر تأمین ارز زائران را هموارتر سازد.
مطالب آموزشی مرتبط:
چرا برای سفر به عراق دینار بهتر است از دلار؟
نکات مهم خرید دینار در تعطیلات و مناسبت‌های مذهبی
دینار مورد نیاز سفر کربلا در محرم را مطمئن و سریع از مانیرو بگیر
